گزارش فنی و میدانی شاهد ۱۶۱ | توانمندی تسلیحاتی و نقش خانوادهٔ «شاهد» در نبرد ۱۲ روزه
به گزارش خبرگزاری آنا، خانوادهٔ «شاهد» سالهاست جزو مهمترین پلتفرمهای پهپادی منطقه محسوب میشود؛ از نمونههای کوچکِ انتحاری تا پهپادهای میانرده با قابلیت حمل مهماتِ هدایتشونده یا بمبهای سبک. رونمایی اخیر و «آزمون موتور» شاهد ۱۶۱ در نمایشگاه پارک ملی هوافضا تصویر تازهای از این طیف ارائه میدهد و این در حالی است که در نزاعها و رویاروییهای اخیر، گونههایی از این خانواده نقشهای متنوعی را ایفا کردهاند. هدف این گزارش، ارائهٔ یک تصویر فنی، تاکتیکی و مبتنی بر شواهد از توانمندی تسلیحاتی شاهد ۱۶۱ و نقش خانوادهٔ شاهد در نبرد ۱۲ روزه است — بدون گزارههای قطعی فراتر از شواهد موجود.
رونمایی و آزمون موتور: چه چیزی نمایش داده شد؟
در نمایشگاه دستاوردهای هوافضای نیروهای مسلح، ویدئوها و عکسهای منتشرشده نشان میدهد که موتور نمونهای از پهپاد شاهد ۱۶۱ توسط تیمهای پهپادی آزمون شده است؛ همراه با متنهایی که مشخصات پایهای مانند برد عملیاتی حدود ۱۵۰ کیلومتر، مداومت نزدیک به ۲ ساعت، سقف پرواز ~۲۶۰۰۰ پا و وزن برخاست تقریباً ۱۷۰ کیلوگرم را ذکر میکنند. گزارشهای تصویری اشاره دارند که این نمونه برای مأموریتهای شناسایی، مراقبت و رزمی معرفی شده است و توان حمل محمولههای سبک تهاجمی را دارد.
یادداشت فنی: آزمون موتور نمادی است از عبور از مرحلهٔ طراحی/نمونهسازی به فازهای نهایی کالیبراسیون؛ اما آزمون موتور به خودیِ خود اثباتگرِ عملکرد کامل در محیط میدان نبرد نیست — برای آن، دادههای پروازی میدانی و لاگهای مأموریتی لازم است.
مشخصات فنی و توانمندی تسلیحاتی (تحلیلِ مبتنی بر ارقام گزارششده)
برد عملیاتی (گزارششده): ~۱۵۰ کیلومتر (برخی گزارشها بردهای بزرگتری نیز ذکر کردهاند).
مداومت: ~۲ ساعت.
سقف عملیاتی: ~۲۶۰۰۰ پا (~۷۹۰۰ متر).
وزن برخاست: ~۱۷۰ کیلوگرم.
سرعت کروز: ارقام متغیر (از ~۱۳۵ تا ~۲۷۵ کیلومتر/ساعت در منابع متفاوت).
بارگذاری تسلیحاتی: ظرفیتِ حمل دو محمولهٔ انفجاری سبک (هر یک تا حدود ۵۰ کیلوگرم) و محمولهٔ اپتیکی/هدفگیری.
ارزیابی توانمندی تسلیحاتی
با توجه به ترکیب وزن برخاست و ظرفیت محموله، نقش واقعی شاهد ۱۶۱ در قالب «حملات نقطهای سبک» و پشتیبانی اطلاعاتی (ISR) قابل تصور است: مناسب برای هدفگیری انبارها، خودروها، تجهیزات حساس و حملات دقیقِ تاکتیکی، نه انهدام سازههای سنگین یا اهداف زرهی سنگین. دقت اثر بستگی تام به سامانهٔ هدایت/هدفگیری و کیفیت لینکهای ارتباطیِ زمان-واقعی دارد.
خانوادهٔ «شاهد» در نبرد ۱۲ روزه: چه مدلهایی و چگونه بهکار رفتند؟
در جریان نبرد ۱۲ روزه، گزارشهای نظامی و تحلیلی داخلی و خارجی از بهکارگیری گونههای مختلف خانوادهٔ «شاهد» خبر دادهاند؛ الگوی تاکتیکی غالب عبارت بود از: استفادهٔ موازی از پهپادهای سبک (برای گمراهسازی/انتحاری) و پهپادهای میانرده (برای شناسایی و اجرای حملات هدفمند). منابع خارجی و تجزیه و تحلیلها نیز به نقش پهپادها در تقابلهای روزهای جنگ اشاره کردهاند.
نکتهٔ مهم گزارشی: گزارشهای نظامیِ منتشرشده حاکی از «اصابت موفق» برخی پهپادها به اهداف در عمق دفاعی دشمن هستند؛ این گزاره در متن گزارشها بهصورت «گزارش شده» یا «ادعا شده توسط منابع نظامی» ذکر شده و تاکنون در بسیاری از موارد گزارش مستقل بینالمللی دیده شده است.
راستیآزمایی قابلیت عبور از لایههای پدافندی («هفت لایه») و پدافند سیستم های ناتو و آمریکا
در این خصوص، چند گزاره و تحلیل کلیدی وجود دارد:
۱. «هفت لایه پدافندی» عبارتی بلاغی برای توصیف یک مجموعهٔ چندلایه (رادارهای برد دور، رادارهای متوسط/کوتاه، سامانههای شلیک واکنش سریع، دفاع الکترونیک و پدافند نقطهای) است.
۲. عبور از چنین شبکهای میتواند بهطور تاکتیکی از طریق ترکیبِ اشباع (همزمان پرتاب گروهی)، فریب (پهپادهای انتحاری/گمراهکننده و سیگنالدهی غیرواقعی)، بهرهبرداری از کوریدورهای ناگهانی و زمانبندی دقیق حاصل شود - و بخشی معجزهٔ فنی یک پرندهٔ منفرد.
۳. گزارشهای نظامی میگویند در برخی حملات پنجرههایی باز شده و پهپادها به اهداف اصابت کردهاند؛ اما تحلیل مستقل نشان میدهد احتمالاً ترکیبی از تاکتیکهای اشباع/فریب و بهرهوری محلیِ لحظهای از ضعفهای پوشش (یا تمرکز دشمن روی تهدیدات دیگر) عامل اصلی بوده است - بهعبارت دیگر: «نفوذ تاکتیکی مقطعی» محتملتر از «نفوذ فنی دایمی به همهٔ لایهها» است.
پیامدهای عملیاتی و منطقهای
پهپادهای خانوادهٔ شاهد، بهخصوص نمونههای میانرده، در صورتیکه پایدار به میدان آورده شوند (تعداد، آموزش و شبکهٔ ارتباطی)، میتوانند توانِ ضربهزدنِ سریع و چندگانه را در لایهٔ تاکتیکی افزایش دهند و هزینهٔ پدافندی دشمن را بالا ببرند.
با این حال، برای تأثیرگذاری راهبردی نیاز به حجمسازی (تعداد قابل اعتماد از پلتفرمها)، بهبود مداومت/برد، و سامانههای جنگ الکترونیک / رادارگریزی است؛ بدون اینها، نقش عمدتاً تکمیلی و تاکتیکی خواهد ماند.
در روزهای اخیر، و در جریان نمایشگاه دستاوردهای نیروی هوافضای کشور در پارک ملی هوافضا، موتور نمونهای از پهپاد «شاهد ۱۶۱» آزمون شد و تصاویر و فیلمهای مرتبط منتشر گردید. اطلاعات منتشرشده دربارهٔ این مدل نشان میدهد که این پهپاد در ردهٔ میانبرد قرار دارد و برای مأموریتهای شناسایی-نظارتی و اجرای حملات سبک طراحی شده است؛ مشخصههایی مانند برد حدود ۱۵۰ کیلومتر، مداومت نزدیک به دو ساعت و سقف پروازی حدود ۲۶۰۰۰ پا در گزارشها آمده است. این رونمایی نمادی از تلاش برای بومیسازی و ظرفیتافزایی پهپادی است، اما آزمون موتور صرفاً یکی از مراحل توسعه است و اثباتِ کارایی میدانیِ کامل را نیازمند دادههای پروازی و عملکردی میسازد.
نقش در نبرد ۱۲ روزه
همزمان، در جریان رویارویی موسوم به نبرد ۱۲ روزه، گزارشهای نظامی و رسانهای دربارهٔ بهکارگیری گونههایی از خانوادهٔ «شاهد» منتشر شد؛ روایتها از استفادهٔ ترکیبیِ پهپادهای سبک برای گمراهسازی و پهپادهای میانرده برای اجرای حملات نقطهای حکایت دارند. برخی گزارشها مدعی شدند که در چند مورد پرندههایی از این خانواده توانستهاند وارد لایههای دفاعی دشمن شوند و به اهداف برخورد کنند؛ لیکن بررسی دقیق نشان میدهد اینگونه نفوذها غالباً نتیجهٔ اجرای تاکتیکهای اشباع و فریب و نه صرفاً «توانمندیِ فنیِ فراتر از همهٔ لایهها» بوده است.
به گزارش آنا، شاهد ۱۶۱ و همخانوادههایش ترکیبی از قابلیت ISR و ضربهزنی سبک را در اختیار میگذارند که در میدانِ تاکتیکهای مدرنِ شبکهمحور میتواند بسیار مؤثر ظاهر شود؛ اما محدودیتهایی مثل مداومت، برد و آسیبپذیری در برابر سامانههای پیشرفتهٔ پدافندی، این پلتفرمها را در مقامِ مکملِ تاکتیکی نگه میدارد. برای قضاوت نهایی دربارهٔ «عبور از هفت لایهٔ پدافندی» لازم است پروندههای مأموریتی مستند، تصاویر ماهوارهای از مسیرهای پروازی، و لاگهای عملیاتی بررسی شوند؛ تا آن زمان بهترین حکم این است که آنچه مشاهده شده «نفوذ تاکتیکی مقطعی» بوده و نه شکست ساختاری و دائم دفاع چندلایه.
ترکیبِ پهپادهای گمراهکننده و میانرده (الگویی که در ۱۲ روزه دیده شد) نشان میدهد دستورعمل تاکتیکی مدرن بهجای اتکا به یک پلتفرم واحد، روی شبکهسازیِ توانمندیهاست؛ در این چارچوب، شاهد ۱۶۱ مناسبِ نقش «هدفگیری و اجرای ضربهٔ سبک» است، اما نه «تغییر بازی» بدون پشتیبانی.
انتهای پیام/
